Η εμφάνιση και το ποσοστό του Σ.Δ. αυξάνεται μετά την εμμηνόπαυση αν υπάρχουν ορισμένα δεδομένα, όπως :
- Θετικό οικογενειακό ιστορικό (α΄ βαθμού συγγενής).
- Πριν από την εγκυμοσύνη παχυσαρκία.
- Καθιστική ζωή.
- Κατά τις προηγούμενες κυήσεις εμφάνιση Σακχαρώδη Διαβήτη (Σ.Δ. κύησης).
- Ιστορικό αρτηριακής υπέρτασης.
- Διαταραχές μεταβολισμού των λιπιδίων.
ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ
Αποτελεί ένα φυσιολογικό γεγονός που ορίζεται σαν τελευταία έμμηνος ρύση και επιβεβαιώνεται όταν η γυναίκα παρουσιάζει αμηνόρροια για 12 συνεχόμενους μήνες (σε απουσία κάθε άλλης παθολογικής κατάστασης) περί την ηλικία των 50 ετών. Οφείλεται στην μείωση της λειτουργίας των ωοθηκών και μείωση του επιπέδου των οιστρογόνων στο αίμα και εξάλειψη της γονιμότητας.
Πιο γρήγορα χρονικά επέρχεται η εμμηνόπαυση όταν υπάρχει :
α) Οικογενειακό αναμνηστικό πρόωρης διακοπής της έμμηνου ρύσεως.
β) Σοβαρές χειρουργικές επεμβάσεις (αφαίρεση ωοθηκών, μετά από χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία, παθήσεις υπόφυσης, ωοθηκών).
γ) Κάπνισμα.
Ποσοστό που αγγίζει το 90% των γυναικών, εμφανίζει διαταραχές της έμμηνου ρύσεως περίπου 4-8 μήνες πριν την οριστική εμμηνόπαυση.
Το συνηθισμένο χρονικό παράθυρο για την εμμηνόπαυση και του κινδύνου εμφάνισης Σ.Δ. είναι στις ηλικίες 45-55 ετών.
Η εμφάνιση της εμμηνόπαυσης πριν ή μετά το χρονικό αυτό όριο, έχει επίσης κίνδυνο ανάπτυξης Σ.Δ.2.
Επίσης τα καρδιαγγειακά νοσήματα που θεωρούνται κατά παράδοση «ασθένειες του ανδρικού πληθυσμού» σήμερα πρεσβεύεται ότι οι παθήσεις αυτές αποτελούν το κυριότερο αίτιο θανάτου στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση.
Στατιστικά στοιχεία αναφέρουν ότι 1 στις 8 γυναίκες ηλικίας 45-65 ετών εμφανίζει καρδιοπάθεια.
Επίσης 1 στις 4 γυναίκες πεθαίνει από καρδιαγγειακό νόσημα.
Τα οιστρογόνα το οποία χαρακτηρίζουν το γυναικείο φύλο παρέχουν «ιδιαίτερη προστασία» στα αγγεία του σώματος. (αυξάνουν την καλή HDL-χοληστερόλη, μειώνουν την κακή LDL), αλλά και εμφανίζουν και άλλες ενέργειες στην :
Αρτηριακή πίεση : Αυξάνουν την κατακράτηση υγρών, αυξάνουν την αρτηριακή πίεση.
Κατανομή λίπους : Αυξάνουν το συνολικό λίπος, ειδικά στην περιοχή της κοιλιάς.
Μεταβολισμός υδατανθράκων :
- Αυξάνουν την αντίσταση στην ινσουλίνη.
- Προκαλούν «κακή ανοχή» γλυκόζης.
- Εμφάνιση Σ.Δ. ή «μεταβολικού συνδρόμου».
- Επιδρούν στην πηκτικότητα αίματος, αύξηση κινδύνου εμβολικού επεισοδίου.
ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΑ
Τα οιστρογόνα αποτελούν ομάδα ορμονών του φύλου κάθε ανθρώπου (θήλυ ή άρρεν).
Η μείωση των ανδρικών ορμονών (ανδρογόνα) της τεστοστερόνης (υπεύθυνη για την διατήρηση ανδρικών χαρακτηριστικών όπως τριχοφυΐα – μπάσα φωνή – παραγωγή σπερματοζωαρίων), γίνεται στις ηλικίες 45-50 (παράλληλο προς γυναίκα).
Η εμμηνόπαυση αυτή χαρακτηρίζεται από μείωση της τεστοστερόνης και όχι απόλυτη έλλειψη, διακοπή των οιστρογόνων όπως συμβαίνει στην εμμηνόπαυση των γυναικών.
Η διάγνωση της εμμηνόπαυσης στον άνδρα γίνεται αφού αποκλειστούν άλλοι παράγοντες, που ευθύνονται για μείωση της τεστοστερόνης, όπως :
- Σ.Δ.
- Παθήσεις θυρεοειδή αδένα
- Δυσλειτουργίες επινεφριδίων
- Φάρμακα (αντιβιοτικά – αντιμηκυτιασικά – ηρεμιστικά – αντιυπερτασικά)
- Ψυχολογικός έλεγχος (μελαγχολία, κατάθλιψη).
Βασικά λειτουργία των οιστρογόνων είναι η εξέλιξη, οργάνωση, διατήρηση των χαρακτηριστικών δευτερευόντων γνωρισμάτων του γυναικείου φύλου (ευρύτερη πίελος – διαφορετική κατανομή τριχοφυΐας στο σώμα).
Στην φυσιολογική γυναίκα οι ωοθήκες αποτελούν την κύρια παραγωγή οιστρογόνων (οιστρόνη, οιστραδιόλη, αστριόλη).
Η οιστραδιόλη αποτελεί το πιο σημαντικό και ισχυρό σε δράση οιστρογόνο που δρα στο σύνολο του οργανισμού.
Στην περίοδο που ακολουθεί την εμμηνόπαυση τα επίπεδα των οιστρογόνων που παράγονται και κυκλοφορούν στις εξωγοναδικές εστίες εμφανίζουν τοπική δράση.
Αυτές οι εστίες παραγωγής, είναι :
- Μεσεγχυματικά κύτταρα λιπώδους ιστού (μαστοί, οστεοβλάστες, χονδροκύτταρα οστών).
- Αγγειακό επιθήλιο.
- Μυϊκά κύτταρα λείου ιστού της αορτής.
- Πολλαπλές εστίες του εγκεφάλου.
Τα ποσά των οιστρογόνων που κυκλοφορούν στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση αλλά και στους άνδρες είναι κυρίως «αντιδραστική παραγωγή» παρά ενεργό τοιαύτη.
Η φυσιολογικά επερχόμενη γήρανση των ωοθηκών χαρακτηρίζει την εμμηνόπαυσης στον γυναικείο πληθυσμό και προκαλείται από την μείωση των ενδογενών οιστρογόνων του οργανισμού.
Τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης είναι αρκετά έντονα και περιλαμβάνουν :
- ΕΞΑΨΕΙΣ : αίσθημα ζέστης, εφίδρωση.
- ΚΟΛΠΙΚΗ ΞΗΡΟΤΗΤΑ : χαμηλά επίπεδα κολλαγόνου, μείωση παραγωγής οιστρογόνου.
- ΞΗΡΟΔΕΡΜΙΑ.
- ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΣΤΟΝ ΥΠΝΟ (αλλαγή διάθεσης – μεταβολές ύπνου).
- ΑΥΞΗΣΗ ΒΑΡΟΥΣ.
- ΑΠΩΛΕΙΑ ΟΓΚΟΥ ΣΤΟΥΣ ΜΑΣΤΟΥΣ.
Η αύξηση του βάρους σώματος (συσσώρευση κοιλιακού, σπλαγχνικού λίπους, η ελάττωση των ενεργειακών αναγκών) ευνοούν την εμφάνιση του Σ.Δ. στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση.
Η ελάττωση μυϊκής μάζας, σαρκοπενία : που παρατηρείται στην εμμηνόπαυση, αποτελούν «ένα επικίνδυνο» σύνολο που προδιαθέτει στην δημιουργία ενός φαύλου αέναου κύκλου που με την συνήθη υπερβολική πρόσληψη τροφής, καθιστικής ζωής, αγχώδους διαταραχής, μεταβάλλει ουσιαστικά την καθημερινότητα και φαινοτυπική αντίδραση της εμμηνοπαυσιακής γυναίκας.
Έτσι, η εναπόθεση περισπλαχνικού λίπους, προκαλεί μέσω της έκκρισης κυττοκίνων, αντίσταση στην ινσουλίνη, υπερλειτουργία Β΄ κυττάρων παγκρέατος για την αντιμετώπιση της αντίστασης αυτής.
Όλα τα παραπάνω συμβαίνουν φυσιολογικά αλλά η τελική ανάπτυξη Σ.Δ.2 στις εμμηνοπαυσιακές γυναίκες εξαρτάται και από την γενετική (κληρονομική) δυσλειτουργία του παγκρέατος.
Η εμμηνόπαυση λοιπόν φαίνεται να αυξάνει την συχνότητα εμφάνισης Σ.Δ.2 με την σύγχρονη επιπρόσθετη επιβάρυνση της ηλικιακής γήρανσης.
Σ.Δ. ΚΑΙ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΜΕ ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΑ
Η ρύθμιση του Σ.Δ.2 στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση, περιλαμβάνει :
α) Απώλεια σωματικού βάρους η οποία αποτελεί τον βασικό ακρογωνιαίο λίθο ρύθμισης Σ.Δ. Συνιστάται, λόγω οστεοπόρωσης και σαρκοπενίας η απώλεια του βάρους να γίνεται βαθμιαία (μέτρια απώλεια βάρους 5% – 7% του αρχικού βάρους σώματος). Αυτό βασίζεται σε προγράμματα καθημερινής διατροφής που περιλαμβάνουν 1200-1500 θερμίδες / ημερησίως και που αναφέρονται στην Μεσογειακή Διατροφή (υψηλή κατανάλωση φυτικών ινών – ελαιόλαδου – μέτρια κατανάλωση ψαριών – χαμηλή κατανάλωση κόκκινου κρέατος- κατανάλωση ξηρών καρπών – πρόσληψη ασβεστίου – Βιτ. D – ελεγχόμενη πρόσληψη αλκοόλ και χλωριούχου Νατρίου). Σημειωτέων ότι η εφαρμογή της δίαιτας αυτής πλην των ελεγχόμενων θερμίδων αποτελεί προληπτική αντιμετώπιση καρδιαγγειακών επιπλοκών που χαρακτηρίζουν τον Σ.Δ.
β) Σωματική άσκηση π.χ. έντονο περπάτημα (τουλάχιστον 150΄ κάθε εβδομάδα) και αερόβια άσκηση μέτριας έντασης που θεωρείται ιδανική για την ενίσχυση της αντοχής των οστών.
Κατά την περίοδο αυτή της εμμηνόπαυσης σημαντικό στοιχείο είναι η ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση του Σ.Δ. μετά την εμμηνόπαυση περιλαμβάνουν τα συνήθη αντιδιαβητικά φάρμακα (Μετφορμίνη – σουλφονυλουρίες – αναστολείς DPP-4 – αναστολείς SGLT-2 – ινσουλίνη) και κατά την χορήγηση τους λαμβάνονται υπ’ όψιν ειδικά χαρακτηριστικές νοσηρότητες, καρδιαγγειακή κατάσταση κάθε γυναίκας μετά την εμμηνόπαυση που εμφανίζει Σ.Δ.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΟΡΜΟΝΙΚΗΣ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ
Οι ορμόνες που χορηγούνται μετά την εμμηνόπαυση συντείνουν στην αύξηση των φυσιολογικά μειωμένων ορμονών και συμμετέχουν έτσι στην εξάλειψη των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης.
Η θεραπεία αυτής υποκατάστασης γίνεται είτε με την χορήγηση οιστρογόνων μόνον είτε με την χορήγηση σκευασμάτων που περιέχουν συνδυασμό οιστρογόνων και προγεστίνης (χορηγείται σε γυναίκες που έχουν μήτρα. Δρα εμποδίζοντας την υπερπλασία της μήτρας που μπορεί να οδηγήσει σε καρκίνο.
Τα σκευάσματα υποκατάστασης κυκλοφορούν στο εμπόριο με την μορφή, χαπιών – ρινικού νεφελώματος – αυτοκόλλητων – δερματικό gel – ενέσεις – κρέμα αϊδίου – δακτυλιδιού.
Η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης γίνεται για την αντιμετώπιση κυρίως των συμπτωμάτων που εμφανίζεται μετά την εμμηνόπαυση, που πολλές φορές είναι δραματικά έντονα και περιλαμβάνουν :
- Ξαφνικό έντονο ερύθημα προσώπου
- Ξηρότητα κόλπου
- Επώδυνη συνουσία
- Μεταβολές συναισθημάτων
- Διαταραχές ύπνου
- Αίσθημα αγωνίας
- Μείωση σεξουαλικής επιθυμίας.
Η FPA (Food Drug Administration) συμβουλεύει η θεραπεία αποκατάστασης να γίνεται στη δυνατόν μικρότερη δοσολογία και στο πιο μικρό χρονικό διάστημα. Επίσης η θεραπεία υποκατάστασης «προλαμβάνει» :
- Την οστεοπόρωση
- Μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του εντέρου
- Μειώνει τα οδοντικά προβλήματα (απώλεια δοντιών – ουλίτιδα).
| ΓΕΝΙΚΑ ΚΑΘΕ ΤΕΤΟΙΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΚΤΙΜΑ ΚΑΘΕ ΦΟΡΑΤΙΣ ΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΚΑΙ ΑΝΕΥΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ |
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΟΡΜΟΝΙΚΗΣ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ
Πολύ συχνά τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης είναι πολύ ενοχλητικά, προβλήματα για την καθημερινή ζωή των γυναικών.
Στις περιπτώσεις αυτές χορηγείται πάντα με συμβουλή και συνταγή ειδικού γιατρού η θεραπεία υποκατάστασης με την χορήγηση ορμονών.
Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ